Bazen ovuşturmak işe yarar!
Edinburgh’da Royal Mile caddesi üzerinde yürürken bir ara bir baktım bir kalabalık, önümde bir heykelin yanında ayak başparmağını ovuşturuyorlar. ‘Neler oluyor yahu!?’ demeden arkadaki kafiledekiler de aynı şekilde…
Rehber söylemeden yanımdan geçen bir iskoç atlayıp, ‘şans getirir, kazancınız artar’ dedi. İyi de.. fakat bu adam kimdi? Başparmakları neden şans getirsindi? Yöresel bir gelenekmiş! Ayak parmağı sahibi David Hume! David Hume'ün ayak parmağına dokununca iyi şans getireceğine inanıyorlar! İroni’nin dibi! Neden mi?
İskoç Aydınlanması'ndan çıkan en etkili figürlerden biri olan Hume, doğa bilimleri, hükümetin gerekliliği ve deneyimsel gözlem konularına ilgi duyan bir aktivist kafa! Bu düşünürün batıl inançlara karşı olan reddine karşı bu ovuşturma ritüeli :))…
Yüksek Mahkeme'nin önüne yerleştirilen bu heykelin olağanüstü parmağına, şüpheli suçluların durumlarına yardımcı olması için dokunmaları ile konu zıvanadan çıkmış. 1997'de Edinburgh'un Royal Mile'ının tepesine dikilen bu kamu heykeli, elleyenler için uluslararası ilgi noktası haline gelmiş! Edinburgh simgesi olan bu popüler heykelde, Hume (1711 - 1776) antik Yunan filozofu olarak tasvir edilmiş. Antik veya Yunan olmamasına rağmen— helios, aydınlanma simgesi, Hume aynı zamanda 1711'den ölümüne kadar İskoçya'nın başkenti Edinburgh'da yaşamış etkili bir tarihçi, ekonomist ve yazar! "Boş korkular uyandıran" batıl inançlara karşı sağlam bir karşıtlık içindeki Hume’ün altı ciltlik "İngiltere Tarihi" adlı eserine inat, heykelinin ritüel önemi muhtemelen kaşlarını çattırırdı! Ovuşturanlar ve para dileyenlerden biri siyahi bir ırka mensup bir kadındı…
Heyecan ile kıkırdıyordu. Arkadaşına bir şeyler diyor, sonra yine parmağa asılıyordu! Ara verdiğimizde David Hume’ün yazdıklarına söyle bir göz gezdirdim. Hume, ırk ilişkilerini içeren inançları bu yüzyılda tokatlanacak cinsten. Kendisine ait olduğu iddia edilen bir alıntıda şey demiş: "Zencilerin beyazlara doğal olarak aşağı olduklarından şüphelenmeye eğilimliyim. Beyaz olmayan hiçbir medenî millet olmamıştır, hatta eylemde veya spekülasyonda üstün olan hiçbir birey olmamıştır." Öyle ki bu nedenle ‘Black Lives Matter’ akımında bu düşünceleri sebebiyle heykel saldırılara uğramış :)). Belki de Hume’ün şüpheleri… Neyse kafilede herkesten çok ayak parmağına dokunma meraklısı zenci bu teyzeye bu bilgiyi verip vermeme konusunda kararsız kaldım…
‘Sus, otur Sine! Bırak herkes kendi İskoç Aydınlanması’nı kendi yapsın!‘ Bu adam— ile Adam Scott, ekonomi’nin babası, arkadaşlar. Bu yol üzerinde yürüyüp, Grassmarket’ten aşağı sallanıp, Lagavulin İşkoç Viskisi’ni yudumlayarak içmişler…
Ama eminim Hume ayak parmağının avuçlanacağını ne içerse içsin hayal edemezdi. Büyük İskoç Aydınlanma düşünürünün heykeli olan sanatçı Alexander "Sandy" Stoddart'ın yüksek mahkeme binasının önüne dikilmesinden kısa bir süre sonra, felsefe öğrencilerinin ziyaret etmeye ve şans ve bilgelik için parmağını ovma geleneğine başlaması, iki on yıl sonra, turist kalabalıkları günün her saatinde Hume'un ayağının etrafını sararak, ‘kutsal parmağı’ temaslar sonucunda parlak altın bir küre haline getirmesi… David Hume şöyle derdi muhtemelen biraz da çakır keyif olduğuna inanalım, Eee inanç önemli… Önce bir bakar uzun uzun!.. ‘O parmak var ya .. size …’ Beklerdi bir süre, düşünerek; ‘Şans getirsin!’ .. deyip yürür giderdi :)))..
İnsanlık ovuşturmaktan yılmadı. David Hume’ün parmağını… Lincoln’nun Burnunu, Verona Heykeli’nin Memesini Wall Street Boğa’sın hayasını.. Budda’nın yanağını, Elvis’in totosunu, St Mary’nin memesini, Everard ‘t Serclaes’in ellerini, Pop’un dizini… Ya olmadı, Alaaddin’in şişesini masallarda ovuşturup durmuşuz yüzyıllardır! Bir cin çıksın ümidiyle… Büyütmek için illa ki bir şeyi oluşturmaya alışmış beyinler ile yönetile beri — avuçlanmadık şey, ovulmadık yerimiz kalmamış.. Aydınlanmak hariç, iyi gelmiş! Ağrıyı azaltıyor…