Semavi Dinlerde’den “Musevilik' Oruç”
Mübarek Ramazan ayını yaşadığımız şu günlerde oruç ibadetinin Müslümanlarafarz olduğunu, fakat Oruç ibadeti sadece İslam’a has bir ibadet olmadığı yüce kitabımız Kur’an’ı Kerim de "Ey iman edenler, oruç sizden evvelkilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. Umulur ki siz (günahlardan) sakınırsınız.” (Bakara Suresi, 183) ayetinden anlıyoruz.Yüce kitabımız Kur’an’ı KerimdeHristiyanlık ve Yahudilik detaylı olarak anlatılırken, Musa (a.s)’a gönderilen Tevrat, Yahudilik ve bunundinin mensuplarıİsrail oğullarından34 sure de, 400 den fazla ayette bahsedilmektedir.
Yahudiliği ve Tevrat’ı inceldiğimizde bazı günlerde oruç tutulmasnını emredildiğini görmekteyiz. Yahudilikte oruç, nefsi terbiye etme ve acı çekme aracı sayılırken; bazen de Allah'a yaklaşma aracı olarak kabul edilmektedir. Tevrat'a göre, Hz. Musa (a.s), Tur'da 40 gününü aç ve susuz kaldığı bu süreyi oruçlu olarak geçirdiği belirtilmektedir.(Mısırdan Çıkış.34).
Musevilikte tutulması gerekli görülen tek oruç, Yom Kippur adı verilen “Kefaret Orucu”’dur. (Levililer Bap:23:1-32).Yom Kippur pişmanlık “Tövbe Günü” anlamındadır. Yahudiler bu günde günahlarından pişman olur tövbe ederler.Yahudilerin en büyük ibadet günlerinden olup büyük oruç günü olarak kabul edilir.Yom Kippur, Tişri ayının onuncu günüdür. Yahudilik geleneklerine göre, Tanrı,RoşAşana'da insanların kader kitaplarını açar ve Yom Kippur'da karar alıp kitapları kapatır. Pişmanlık Günleri'nde, Yahudiler kendi öz eleştirilerini yapar, davranışlarını gözden geçirir. Allah’a yaptığı yanlışlar ve diğer insanlara karşı yaptığı yanlışlar için af diler. Gün boyunca toplu olarak insanlar Tevrat okur, tövbe eder ve Yom Kippur sonunda kişiler kendilerini arınmış olarak hisseder. Oruç, önceki akşam güneş batarken başlar. O gece boyunca ve ertesi gün ilk iki yıldızın görünmesine kadar da devam eder. Bu süre yaklaşık 25 saattir.Kız çocuklarında 12 yaş, erkek çocuklarında 13 yaşını tamamlayınca oruca başlarlar. Yom Kippur günü, bir tavuk veya horoz alınarak, kişinin başı üzerinde üç kez döndürüldüğü ve “Bu benim kefaretimdir, benim yerime bu tavuk ölecektir, ben ise sağlık ve barış dolu uzun bir yaşam sürdüreceğim” şeklinde bir dua yapılarak kurban, kesildiği belirtilmektedir. İslamiyet’te kulun yıllık kader defteri Berat Gecesi açılıp yazılmaya başlıyor ve Kadir Gecesinde kapanıyorsa, Yahudilerde her bireyin bir yıllık kaderinin tayin edildiği gün olarak Yom Kippur günükabul edilmiştir.
Ayrıca Tevrat incelendiğinde birçok bölümde farklı ve değişik amaç için tutulan oruçlardan bahsedilmektedir. Mesela, Hz.Davut (a.s.) hasta bebeğinin iyileşmesi amacıyla dua ettiği ve duasının kabul edilmesi için oruç tuttuğu, ancak bebek yedinci gününde ölünce, oruç tutmayı bıraktığı belirtilmektedir.(II. Samuel Bap: 12: 16-21-22-23). Fakat Yahudiler ikamet ettikleri ülkelere göre değişen farklı oruçlarıda olduğu görülmektedir.Yahudilikte nefsi terbiye etme, Allah’a yaklaşma ve farklı amaçlarla da tutulan oruçlarda, nefsin isteklerini denetlemek ve maneviyatı güçlendirmek ve oruç tutan bir toplumdan beklenen davranışlar, Tevrat’ta şöyle anlatılmaktadır. “Diyorlar ki, Oruç tuttuğumuzu neden görmüyor, İsteklerimizi denetlediğimizi neden farketmiyorsun? Bakın, oruç tuttuğunuz gün keyfinize bakıyor, İşçilerinizi eziyorsunuz.Orucunuz kavgayla, çekişmeyle, şiddetli yumruklaşmayla bitiyor. Bugünkü gibi oruç tutmakla sesinizi yükseklere duyuramazsınız. İstediğim oruç bu mu sanıyorsunuz? İnsanın isteklerini denetlemesi gereken gün böyle mi olmalı? Kamış gibi baş eğip çul ve kül üzerine mi oturmalı? Siz buna mı oruç, RAB’bi hoşnut eden gün diyorsunuz? Benim istediğim oruç, haksız yere zincire, boyunduruğa vurulanları salıvermek, ezilenleri özgürlüğe kavuşturmak, her türlü boyunduruğu kırmak değil mi? Yiyeceğinizi açla paylaşmak değil mi? Barınaksız yoksulları evinize alır, çıplak gördüğünüzü giydirir, yakınlarınızdan yardımınızı esirgemezseniz, ışığınız tan gibi ağaracak, çabucak şifa bulacaksınız. Doğruluğunuz önünüzden gidecek, RAB’bin yüceliği artçınız olacak.” (Yeşaya58:3-7).
Görüldüğü gibi Tevrat’ta nefsin terbiye edilmesi, fakirlere yardım yapılması, soframızın aç olanlarla paylaşılması, insanın kendini gözden geçirerek iyi bir insan olma günahlarından kurtulma Allah’ın sevgisini kazanma için oruç tutulduğu görülmektedir. Hz. Musa (a.s)’agönderilen Tevrat’ainan Musevilerden aynı coğrafyada yaşadığı, farklı yaşamları olan sadece Müslüman olduğu için, haksızlığa, zulme uğrayan, şiddete uğrayan, ezilen, dayak yiyen,öldürülen Filistinhalkın’a yapılanzulme son vermesini Kudüs’ün tüm semavi dinlerin ortak değeri olduğunu kabul etmesini, Hz. Musa’ya layık bir ümmet olmasını, Alemlerin Rabbi olan Allah’tan diliyorum.