Ukrayna, Polonya’da tutulan Rus arkeoloğun iadesini talep ediyor

Polonya medyasına yansıyan haberlere göre Ukrayna, Rus arkeolog Oleksandr Butyagin’in iadesi için salı günü Varşova'ya resmi talepte bulundu. Kiev, Butyagin’i Rus işgali altındaki Kırım’da yasa dışı kazılar yapmakla suçluyor.

Butyagin, Ukrayna tarafının talebi üzerine 4 Aralık'ta Polonya'da gözaltına alındı.

52 yaşındaki Butyagin, St. Petersburg’daki Devlet Ermitaj Müzesi’nde görev yapıyor ve Antik Dünya Bölümü bünyesinde Karadeniz’in kuzey kıyılarına ilişkin antik arkeoloji biriminin başkanlığını yürütüyor.

Haberlere göre Polonya makamları, Avrupa’da seyahat eden, İtalya vizesi bulunan ve Belgrad’a gitmeyi planlayan Butyagin’i Varşova’daki otelinde gözaltına aldı. Bir Polonya mahkemesi, iade süreci devam ederken 13 Ocak’a kadar geçerli olmak üzere Butyagin’in 40 gün süreyle tutuklu kalmasına karar verdi.

Butyagin, daha önce Prag ve Amsterdam’da da konferanslar verdikten sonra Polonya’ya ders vermek üzere gelmişti.

Kültürel mirasa zarar veren yasa dışı kazılar

Ukrayna Başsavcılığı, Kasım 2024’te daha sonra Ukrayna medyası tarafından Butyagin olduğu belirtilen isimsiz bir Rus vatandaşını, işgal altındaki Kırım’da yasa dışı kazılar yapmakla suçladı.

Ukrayna makamları, Butyagin’in 2014–2019 yılları arasında Kırım’ın Kerç bölgesindeki antik Myrmekion kentinde Ukrayna makamlarından izin almadan arkeolojik çalışmalar yürüttüğünü ve bunun arkeolojik alanın kısmen tahrip edilmesine yol açtığını öne sürüyor.

Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) yaptığı açıklamada, Butyagin’in kazılarının Ukrayna’nın kültürel mirasına zarar verdiğini, arkeoloji ekibinin “Ukrayna yarımadasının sözde kültür katmanını yaklaşık iki metre derinliğe kadar” kaldırdığını belirtti.

Ukrayna makamları, oluşan zararın 200 milyon grivnayı (yaklaşık 4,75 milyon euro) aştığını tahmin ediyor.

Suçlamalar, arkeolojik miras alanlarında yasa dışı arama faaliyetlerini ve taşınabilir eserler aranırken kültürel miras alanlarının tahrip edilmesi veya zarar görmesini kapsıyor.

Butyagin’in Ukrayna’ya iade edilmesi ve suçlu bulunması halinde, 1 ila 10 yıl arasında hapis cezasıyla karşı karşıya kalabileceği belirtiliyor. İade konusunda nihai kararı bir Polonya mahkemesi verecek.

Rusya Devlet Başkanı Sözcüsü Dmitriy Peskov, Butyagin’in gözaltına alınmasını “hukuki keyfilik” olarak nitelendirdi.

Rusya Bilimler Akademisi’nden meslektaşları ise gözaltını “gerekçeleri bakımından absürt” olarak tanımladı. Devlet Ermitaj Müzesi, seferler sırasında tüm uluslararası standartlara uyulduğunu açıkladı.

Butyagin, 2024’te Rusya devlet medyasına yaptığı açıklamalara göre, MÖ 6. yüzyılın ilk yarısında kurulan antik Yunan kolonisi Myrmekion’daki kazıları 1999 yılından bu yana yönetiyor.

Myrmekion, Kırım’daki modern Kerç kenti yakınlarında bulunuyor. Haberlere göre Butyagin’in kazıları sırasında, Büyük İskender dönemine ait olanlar da dahil olmak üzere çeşitli dönemlerden sikkeler gibi önemli buluntular elde edildi.

Rusya, Şubat 2014’te Kırım’ı hukuka aykırı biçimde tek taraflı olarak ilhak etmişti. Bu adım, yarımada ile Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinin ilk işgalinin ardından gelmiş ve uluslararası hukukun ihlali olarak uluslararası toplumun büyük çoğunluğu tarafından kınanmıştı.

Ukrayna, 2014’ten bu yana Rusya’yı Kırım’da yasa dışı kazı çalışmaları yürütmek ve kültürel miras alanlarına zarar vermekle defalarca suçladı. Ayrıca arkeolojik buluntuların uluslararası hukuka aykırı biçimde Rus şehirlerine götürüldüğünü ileri sürdü.

Ukraynalı Gazetecilik Araştırmaları Merkezi de Butyagin’in, Rusya’nın işgali sırasında Kerç’te düzenlenen seferlerin organize edilmesinde yer aldığını bildirdi.