Pasifik’te gerginlik: Çin ve Japon jetleri karşı karşıya
Gerginlik, Japon liderlerin Tayvan’a ilişkin açıklamalarının ardından Tokyo ile Pekin arasındaki ilişkilerin zaten hassas olduğu bir dönemde meydana geldi.
Japonya, Çin’e ait bir askeri uçağın Japon savaş uçaklarına radar kilidi uyguladığını açıklayarak Pekin’e resmi bir protesto notası iletti. Tokyo, olay sırasında Japon uçaklarının güvenli mesafeyi koruduğunu belirterek Çin’in 'tehlikeli manevra' suçlamalarını reddetti.
Radar kilidi, savaş uçaklarında genellikle hedef tespiti ya da füze ateşi öncesi ateş kontrolü amacıyla kullanılan bir adım olarak biliniyor.
Japonya Kabine Baş Sekreteri Minoru Kihara, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Öz Savunma Kuvvetleri’ne (SDF) ait savaş uçaklarının görevlerini güvenli mesafede yürüttüğünü söyledi. Kihara, “Pekin’in, SDF uçaklarının Çin uçaklarının güvenli uçuşunu ciddi şekilde engellediği yönündeki iddiası doğru değildir,” dedi.
Gerginlik, Japon liderlerin Tayvan’a ilişkin açıklamalarının ardından Tokyo ile Pekin arasındaki ilişkilerin zaten hassas olduğu bir dönemde meydana geldi.
Japonya Savunma Bakanı Şinjiro Koizumi, yaşananları 'son derece üzücü' ve 'tehlikeli' olarak nitelendirerek, olayın uçuş güvenliği için gerekli sınırları aştığını söyledi. Koizumi, Çin tarafına güçlü bir protesto iletildiğini ve benzer olayların önlenmesi için somut tedbirler talep edildiğini açıkladı.
Savunma Bakanlığı’na göre, Çin donanmasına ait J-15 tipi savaş uçağı, Okinawa’nın güneyi açıklarında bulunan Çin uçak gemisi Liaoning’den havalanarak, cumartesi günü iki ayrı kez Japonya’ya ait F-15 savaş uçaklarına radar kilidi uyguladı. İlk kilitlemenin öğleden sonra yaklaşık üç dakika, ikincisinin ise akşam saatlerinde yaklaşık 30 dakika sürdüğü belirtildi. İki olayda aynı J-15 uçağının mı yer aldığı ise netleşmedi.
Japon savaş uçakları, Pasifik’te uçuş ve iniş-kalkış tatbikatları yapan Çin uçaklarını izlemek üzere havalanmıştı. Kyodo haber ajansının savunma yetkililerine dayandırdığı bilgilere göre, radar kilidi sırasında Japon uçakları provokasyon olarak değerlendirilebilecek hiçbir hamlede bulunmadı. Japon hava sahasının ihlal edilmediği, olayda can kaybı ya da maddi hasar yaşanmadığı belirtildi.
Çin Donanması Sözcüsü Kıdemli Albay Wang Xuemeng ise açıklamasında, Miyako Adası yakınlarında yapılan uçuş eğitiminin önceden duyurulduğunu savunarak Japon uçaklarını 'taciz' ile suçladı. Wang, Japonya’ya 'asılsız suçlamalara son verme' çağrısı yaparken, Çin donanmasının 'meşru güvenliğini korumak için gerekli önlemleri alacağını' söyledi.
Kihara, iki ülke arasında iletişimin sürdürülmesinin önemine dikkat çekti ancak 2018’de kurulan askeri kriz hattının bu olay sırasında kullanılıp kullanılmadığını açıklamadı.
Tokyo ile Pekin arasındaki ilişkiler, Başbakan Sanae Takaichi’nin Kasım ayı başında Japonya’nın Çin’in Tayvan’a yönelik olası bir adımına askeri olarak karşı çıkabileceğini söylemesinin ardından daha da gerilmişti. Takaichi, pazar günü radar kilidi olayını 'son derece hayal kırıklığı yaratan' bir gelişme olarak değerlendirdi ve Japonya’nın hava ve deniz sahasındaki gözetim faaliyetlerini kararlılıkla sürdüreceğini söyledi.
Japonya ve Avustralya’nın savunma bakanları, pazar günü Tokyo’da yaptıkları görüşmelerde gelişmeden duydukları kaygıyı dile getirdi. Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, “Son 24 saatte Çin’in attığı adımlardan derin endişe duyuyoruz. Bu tür temasların güvenli ve profesyonel olması gerekir,” dedi. Marles, Tayvan Boğazı’nda mevcut statükonun değişmemesi gerektiğini vurgularken, Çin’in Avustralya’nın en büyük ticaret ortağı olduğunu ve Pekin’le yapıcı ilişkiler sürdürmek istediklerini söyledi.
Görüşmelerde Japonya ve Avustralya, bölgede çok taraflı savunma işbirliğini güçlendirmek amacıyla askeri bağları derinleştirme konusunda anlaştı. Tokyo, son yıllarda askeri kapasitesini hızla artırırken, ABD dışındaki savunma ortaklıklarını da genişletiyor ve Avustralya’yı 'yarı müttefik' olarak görüyor.
Cumartesi günkü radar kilidi olayının, Japonya ile Çin arasında askeri uçaklar arasında yaşanan ilk örnek olduğu belirtiliyor. Daha önce, 2013’te bir Çin savaş gemisinin Japon destroyerine radar kilidi uyguladığı bildirilmişti.
Öte yandan Pasifik’in başka bir noktasında, Filipin Sahil Güvenliği de Çin’in Güney Çin Denizi’nde devriye gezen bir Filipin balıkçılık uçağına üç işaret fişeği ateşlediğini açıkladı.
