Dünyada tüm gıdasını kendi üretebilen tek bir ülke var: Türkiye'de durum ne?

Hakemli bilimsel dergi Nature Food'da yer alan ve 186 ülkeyi kapsayan dev araştırma, şaşırtıcı bir gerçeği ortaya koyuyor.

Verilere göre dünyada temel gıda gruplarının tamamında (meyve, sebze, süt ürünleri, balık, et, baklagiller ve nişastalı gıdalar) kendi kendine yetebilen tek bir ülke var: Guyana.

830 bin nüfuslu bu küçük ülke; ABD, Çin ve İngiltere gibi dev ekonomilerin bile başaramadığını başararak, dışa bağımlı kalmadan halkını doyurabiliyor. Üstelik bunu ormanlarını yok etmeden yapıyor.

Guyana nasıl başarıyor?

Guyana’nın yüzölçümünün yüzde 85’i balta girmemiş yağmur ormanlarıyla kaplı.

Nüfusun büyük çoğunluğu ise dar bir sahil şeridine sıkışmış durumda. Ancak Guyana, bu kısıtlı alanı dünyada eşine az rastlanır bir verimlilikle kullanıyor.

Ekvatorun hemen kuzeyinde yer alan ülke, Amazon nehir sisteminin binlerce yılda taşıdığı bereketli kil topraklarına ve bol yağışa sahip.

Endüstriyel tarımın aksine Guyanalı çiftçiler, tek bir tarlada aynı anda birkaç farklı ürün yetiştiriyor. Örneğin, hindistan cevizi ağaçlarının altına ananas veya domates ekiyorlar. Bu sayede toprak daha sağlıklı kalıyor ve bir ürün zarar görse bile diğeri çiftçiyi kurtarıyor.

Ülke, toprağın verimini kimyasallarla değil, hayvancılığı tarıma entegre ederek ve toprağı yıl boyu "canlı köklerle" koruyarak artırıyor.

BBC'nin Science Focus bilim dergisine göre, birçok Güney Amerika ülkesi tarım ve hayvancılık için ormanlarını feda ederken, Guyana orijinal orman varlığının yüzde 85’inden fazlasını korumayı başardı. Uzmanlar, Guyana'nın başarısının "doğaya rağmen değil, doğayla birlikte çalışmaktan" geçtiğini vurguluyor.

Türkiye hangi noktada?

Türkiye ise araştırma ekibinin oluşturduğu haritada orta-üst seviyede bir performans sergileyen ülkeler arasında yer alıyor.

Verilere göre Türkiye; meyve, sebze, nişastalı gıdalar (tahıllar) ve et gruplarında kendi kendine yeterlilik eşiğini yakalayan veya geçen ülkelerden biri. Anadolu'nun iklim çeşitliliği bu grupların yerli üretimle karşılanmasını sağlıyor.

Türkiye'nin 7 kategoride 7 yapmasını engelleyen temel gruplar ise baklagiller/kuruyemişler (özellikle soya ve bazı yağlı tohumlar) ile balık/deniz ürünleri tüketim-üretim dengesi. Türkiye son yıllarda baklagil üretiminde ithalata yöneldiği için bu kategoride "yeterli değil" sınıfına düşüyor.

Ülkelerin gıda üretiminde yeterlilik seviyelerini gösteren haritalar. Nature Food

Diğer yandan Türkiye, Avrupa ülkelerinin çoğundan daha iyi durumda. Ancak Çin veya Brezilya gibi tarım devlerinin bir basamak gerisinde.

Avrupa ne durumda?

Verilere göre Avrupa kıtası genel olarak gıda güvenliği konusunda "dünya ortalamasının üzerinde" gibi görünse de, "tam gıda bağımsızlığı" açısından zayıf bir performans sergiliyor.

Avrupa ülkelerinin çoğu 7 temel gruptan sadece 2 veya 3 tanesinde kendi kendine yetebiliyor.

Almanya ve Benelüks ülkeleri de benzer şekilde, çok gelişmiş tarım teknolojilerine sahip olmalarına rağmen, sınırlı arazi ve yüksek nüfus nedeniyle ancak 2-3 grupta tam yeterliliğe sahipler.

Diğer ülkelerin durumu ne?

Araştırmaya göre küresel gıda devleri bile Guyana'nın gerisinde:

Çin ve Vietnam: 7 gıda grubunun 6’sında yeterli.

ABD: 4 grupta yeterli.

İngiltere: Sadece 2 grupta (et ve süt ürünleri) yeterli.

Genel tablo ise korkutucu. Dünyadaki ülkelerin üçte birinden fazlası sadece 2 veya daha az gıda grubunda kendi kendine yetebiliyor.

Gıda politikası uzmanları, her ülkenin tamamen içine kapanmasının her zaman iyi bir fikir olmadığını, ancak Guyana’nın sunduğu "çeşitlilik" ve "yerel tohumlara yatırım" stratejisinin küresel gıda güvenliği için bir reçete olduğunu belirtiyor.