Bakü 2026 için Ermenistan ile barış gündemini belirledi

2025, Azerbaycan-Ermenistan uzlaşma süreci için başarılı bir yıl oldu.

8 Ağustos'ta iki tarafın liderleri Beyaz Saray'da bir araya gelerek temel belgeleri imzaladı. Barışa bağlılıklarını ifade eden taraflar, onlarca yıllık çatışmayı sona erdirmeyi ve tam normalleşmeye doğru ilerlemeyi hedefliyor. Bu süreç önümüzdeki yıl da devam edecek.

Bakü, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen yıllık basın toplantısında önümüzdeki yıl Azerbaycan-Ermenistan normalleşme sürecinde nelerin beklendiğini özetledi. Basına konuşan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, petrol ihracatı, uygulanan vergiler, sınırların belirlenmesi ve Azeriler ile Ermenilerin karşılıklı ziyaretleri gibi konulara açıklık getirdi.

Önceki günlerde Azerbaycan, Gürcistan üzerinden demiryolu ile Ermenistan'a akaryakıt ihraç etmeye başlamış ve bu on yıllar sonra yapılan ilk ihracat olmuştu.

Bayramov gazetecilere yaptığı açıklamada "Şu anda sıfırdan bir şey yaratıyoruz," dedi.

"Ermeni tarafının başvurusu petrol ürünleriyle ilgiliydi ve Azerbaycan tarafı da bunu kabul etti."

Ekonomik ilişkilerin genişletilmesi olasılığından da bahseden Bayramov, Azerbaycan petrolü Ermenistan'a girdiğinde Ermeni tarafında buna karşı sesler yükseldiğini, ancak bunların "marjinal kaldığını" savundu.

Bayramov genel olarak Azerbaycan ve Ermenistan arasında diğer alanlarda da ticaret yapılabileceğini düşünüyor.

Akaryakıt ticareti başarıyla başlatıldı

Bakan, Azerbaycan'da üretilen yakıtı taşıyan ilk trenin Gürcistan sınırını geçerek Ermenistan'a ulaştığını belirtti ve sürecin zorluklarına değindi:

"Gürcistan tarafından önerilen vergi çok yüksekti. Bu durum Azerbaycan tarafında soru işaretlerine yol açtı çünkü teklif mevcut uygulamalara uymuyordu. Ancak Gürcistan yönetimi konuyu öğrenir öğrenmez müdahale etti ve durum değişti. Vergi sorunu çözüldü ve şirketler arasında piyasa koşullarına uygun vergiler üzerinde anlaşmaya varıldı."

Gürcü tarafı ilk transit geçiş için herhangi bir ücret alınmayacağını resmi olarak teyit ederken, daha sonraki taşımalar için ücret henüz açıklanmadı.

Öte yandan, sahada hala çözüm bekleyen sorunlar var ve bunlardan biri de ülkeler ile bölgeleri birbirine bağlamayı amaçlayan TRIPP (Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası) girişiminin altyapısı.

Sırada demiryolu bağlantısı var

Azerbaycan'ın Batı bölgeleri ile Nahçıvan Cumhuriyeti arasında demiryolu bağlantısı kurulması için 2020'de bir anlaşmaya varılmış olsa da, ikinci Karabağ Savaşı işlemleri durdurmuştu. Şu anda Azerbaycan bu proje için gerekli tüm altyapıyı oluşturuyor.

Rayları birbirine bağlamak için Ermenistan'ın da kendi topraklarında bu altyapıyı geliştirmesi gerekiyor. Bunu sağlamak için Ermenistan ABD ile ikili müzakereler yürütüyor. Bu görüşmeler, projenin uygulanması için gerekli yasal çerçevenin, düzenleyici mekanizmaların ve kurumsal yapının oluşturulmasına odaklanıyor. Azerbaycan tarafıyla ilgili olarak Bayramov gazetecilere "2026'da demiryollarının Ermenistan sınırına ulaşacağını" söyledi.

Ancak iki ülke arasında olumlu dinamikler gösteren tek alan ticaret değil. Geçtiğimiz birkaç ay içerisinde uzmanlar düzeyinde karşılıklı birkaç ziyaret gerçekleştirilmişti. B temasların gelecekte daha da genişletilmesi ümit ediliyor.

Verimli görüş alışverişleri ve sınır sorunlarının çözümü

Bayramov, "Uzmanlar ve uluslararası merkezler Ermenistan ve Azerbaycan'ı daha önce iki kez ziyaret etmişlerdir. Bu ziyaretler sonucunda işbirliği ve karşılıklı anlayış yönünde belirli ilerlemeler kaydedildi. Bu süreçlerin 2026 yılında da devam etmesini bekliyoruz," dedi.

Bu arada, güvenlik ve uzun vadeli barışın sağlanması kapsamında sınır belirleme süreci hem toplantılarda hem de sahada devam ediyor. Azerbaycan-Ermenistan sınırının yaklaşık 12 kilometrelik kısmı halihazırda belirlenmiş durumda. Bu süre zarfında önemli ilerlemeler kaydedildi ve ilgili yönetmelikler onaylandı.

Tüm taraflar, sınır belirleme sürecinin Azerbaycan-Ermenistan-Gürcistan üçlü sınır noktasından başlayıp Azerbaycan-Ermenistan-İran sınırında sona erecek şekilde, Kuzeyden Güneye doğru yürütülmesi konusunda mutabık kaldı.

Bakan, "sınır belirleme süreci bölümler halinde gerçekleştirilecek. Anklav ve eksklav meselesi de sınır belirleme süreci kapsamında çözüme kavuşturulacaktır," diyerek sözlerini tamamladı.

Tamamen başka bir siyasi bölgenin sınırları dâhilinde yer alan siyasi bölgeye anklav deniyor. Eksklav ise, siyasi olarak bağlı olduğu bölgeye coğrafi açıdan bağlı olmayan, bu bölge ile arasında başka bir siyasi bölge bulunan siyasi bölgeye verilen isim.