Avrupa’da sperm donörü skandalı: En az 197 çocuk ölümcül genetik riskle doğdu
Kanser riskini dramatik biçimde artıran TP53 mutasyonunu taşıyan bir sperm bağışçısının, Avrupa’da en az 197 çocuğun biyolojik babası olduğu ortaya çıktı.
Avrupa genelinde en az 197 çocuk, kanser riskini katlayan genetik bir bozukluk taşıyan sperm donörü nedeniyle ölümcül bir tehditle dünyaya geldi. Bu çocuklardan bazıları yaşamını yitirirken, mutasyonu miras alanların büyük bölümünün yaşamlarının bir döneminde kansere yakalanmasının neredeyse kaçınılmaz olduğu belirtiliyor.
DONÖR TARAMADAN GEÇİYORDU, AMA MUTASYON TAŞIYORDU
2005 yılında öğrenci olduğu dönemde sperm bağışı yapmaya başlayan anonim erkek donör, tüm taramalardan geçmiş ve sağlıklı görünüyordu. Ancak daha doğmadan önce gerçekleşen bir hücre mutasyonu nedeniyle, kansere karşı koruyucu nitelikte olan TP53 geninde zarar bulunuyordu.
Donörün kendi vücudunun çoğunda bu mutasyon görülmezken, spermlerinin yüzde 20’sine kadarında tehlikeli genetik değişim tespit edildi. Bu spermlerden doğan çocukların ise vücutlarının tüm hücrelerinde bu mutasyon yer alıyor.
LİFRAUMENİ SENDROMU RİSKİ: ÖMÜR BOYU KANSER TEHDİDİ
TP53 mutasyonunu taşıyan çocuklar, yüksek kanser riskiyle bilinen Li-Fraumeni sendromu kapsamında değerlendiriliyor. Uzmanlar, bu mutasyonu taşıyan bireylerde özellikle çocukluk döneminde ve genç yaşlarda ortaya çıkan kanser türlerinin sık görüldüğünü, yaşam boyu kansere yakalanma oranının yüzde 90’a kadar çıktığını aktarıyor.
10 ÇOCUK ŞU ANDA KANSER TEDAVİSİ GÖRÜYOR
Doktorların paylaştığı verilere göre, başlangıçta bilinen 67 çocuk içinde yapılan taramalarda 23 çocukta TP53 varyantı tespit edildi. Bu çocukların 10’u halihazırda kanser tedavisi görüyor.
Ancak BBC ve Avrupa Yayın Birliği Araştırmacı Gazetecilik Ağı tarafından yürütülen soruşturma, donörden doğan çocuk sayısının resmî olarak bilinenin çok ötesinde olduğunu ortaya çıkardı. Avrupa’daki eksik kayıtlar nedeniyle gerçek sayının 197’nin de üstüne çıkabileceği tahmin ediliyor.
İNGİLTERE'DEKİ BAZI AİLELER DE ETKİLENDİ
Sperm İngiltere’deki kliniklere doğrudan satılmamış olsa da, BBC’nin doğruladığı bilgilere göre az sayıda İngiliz aile, Danimarka’da doğurganlık tedavisi görürken bu donörün spermini kullandı. Bu aileler daha sonra potansiyel risk konusunda bilgilendirildi.
KAPSAM GENİŞLEYEBİLİR
Avrupa’daki veri paylaşımındaki eksikliği vurgulayan uzmanlar, kesin rakamın bilinmesinin zor olduğunu belirtiyor. Donörün spermi 17 yıl boyunca kullanıldığı için, henüz kayıtlara geçmemiş çocukların da olabileceği ifade ediliyor.
Bu olay, kıtada sperm bağışı sistemlerindeki denetim eksikliklerini ve genetik tarama protokollerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini gündeme taşıdı.
