Avrupa Komisyonu, Polonya’da ilk nükleer santral inşasına yeşil ışık yaktı

Avrupa Komisyonu, Polonya’nın ilk nükleer enerji santralinin (NES) inşası ve işletilmesine yönelik destek paketini onayladı ve bunun AB devlet yardımı kurallarıyla uyumlu olduğunu açıkladı.

Varşova hükümeti, maliyeti yaklaşık 192 milyar zloty (yaklaşık 2,25 trilyon TL) bulması beklenen nükleer santral projesi için finansmanı güvence altına aldı.

Varşova’daki yetkililer, toplam proje maliyetinin yüzde 30’unu karşılayacak şekilde yaklaşık 14 milyar euro sermaye katkısıyla AB yatırımlarını desteklemeyi hedeflediklerini belirtti. Aralık ayı içinde, projeyi yürüten şirkete 4,6 milyar zloty (yaklaşık 53,8 milyar TL) aktarılacak.

Santral, Baltık Denizi kıyısına yakın, ülkenin kuzeyindeki Choczewo belediyesinde inşa edilecek ve ülkenin enerji dönüşümünün en önemli unsurlarından biri olacak.

Yatırımın hayata geçirilmesinden, Polonya’nın nükleer santral geliştiricisi Polskie Elektrownie Jadrowe (PEJ) sorumlu. 2025 Şubat tarihli yasada yapılan bir değişikliğe göre şirket, 2030 yılına kadar 60,2 milyar zlotyye (yaklaşık 704,3 milyar TL) kadar kamu desteği alacak.

Polonya Başbakanı Donald Tusk, Berlin’de düzenlenen bir basın toplantısına katılıyor, 1 Aralık 2025. AP Photo

Polonya Başbakanı Donald Tusk, “İnşaata, en erken Aralık ayında güçlü bir başlangıç yapılabilecek. İnşaat başlıyor ve tahmin edebileceğiniz gibi, bu (AB onayı) kesinlikle zorunlu bir şarttı ve hiç de öyle kolay elde edilmedi,” diye konuştu.

Santral ne zaman inşa edilecek?

Polonya, ilk nükleer santralinin inşasını ABD’li şirketler Westinghouse ve Bechtel ile iş birliği içinde hayata geçiriyor. Takvime göre, ilk reaktör için nükleer betonun 2028 yılında dökülmesi planlanıyor. Santral, her biri 1.250 MWe kapasiteli, AP1000 teknolojisini kullanan üç reaktörden oluşacak.

İlk ünitenin 2035’te tamamlanması, 2036’da ise elektrik üretip şebekeye enerji vermeye başlaması öngörülüyor. Üçüncü ünitenin 2038’de devreye girmesi planlanıyor.

Ekim ayı başında PEJ başkan yardımcısı Piotr Piela, dünyanın farklı bölgelerinden 30 ticari bankanın finansmana katılmak için ön ilgi beyanında bulunduğunu açıkladı.

2040 projeksiyonlarına göre santralin yaklaşık yüzde 88,5 kapasiteyle çalışması bekleniyor. Bu sayede Polonya güvenilir ve istikrarlı elektrik arzına kavuşacak, sanayi sektörü de uzun yıllar boyunca enerji güvenliğini sağlamış olacak.

Geleceğe yatırım

Proje, Polonya’nın enerji alanında kendi kendine yeterliliğini güçlendirmesi ve karbon emisyonlarını azaltması açısından kilit önem taşıyor.

Enerji Bakan Yardımcısı ve Stratejik Enerji Altyapısından Sorumlu Hükümet Temsilcisi Wojciech Wrochna, nükleer santral inşasının, tüm enerji sektörü için uzun vadeli faydalar sağlayacak bir adım olduğunu söyledi.

Basın toplantısında konuşan Wrochna, “Önemli olan, nükleer santralden elde edilen enerjinin güvenlik sağlaması, şebeke istikrarı sunması ve temiz enerji olmasıdır. Komisyon’un kararında bütün bu unsurlar dikkate alındı,” dedi ve ekledi:

“Santral çok yüksek bir yükte çalışacak ve bunu görece düşük bir maliyetle yapacak.”

Bogatynia kasabası yakınlarında, Turow linyit kömür madeni yanında bulunan Turow elektrik santralinin bacalarından duman yükseliyor, 19 Kasım 2019. AP Photo

Çevre için iyi bir tercih

Krakow’daki AGH Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Enerji ve Yakıtlar Bölümü’nden Prof. Mikołaj Oettingen’in Euronews’e verdiği röportaja göre, Polonya bir nükleer santral inşasını aslında 15 yıl önce de gündemine almıştı.

Uygulama süreci ise son dönemde hız kazandı; çünkü uygun ekonomik ve siyasi koşullar oluştu ve karar vericiler, nükleer enerjinin ulusal enerji karmasına dahil edilmesinin acil bir ihtiyaç olduğunu fark etti.

Oettingen, “Nükleer enerji, elektrik sisteminin istikrarlı çalışması için vazgeçilmez, sıfır karbonlu bir enerji kaynağıdır. Karbondioksit salmaz ve devreye alınması, süresi çoktan dolmuş kömür santrallerinin yerini almayı sağlayarak karbon emisyonlarını azaltmaya ve iklim hedeflerine ulaşmaya katkıda bulunacaktır,” dedi.

Oettingen, nükleer santrallerin hava koşullarından bağımsız, en verimli enerji üretim tesisleri olduğuna da dikkat çekti. Bu nedenle Polonya’da nükleer enerjinin hayata geçirilmesi, 60–80 yıl boyunca çalışabilecek, şebekenin temel yükünü karşılayan istikrarlı bir enerji kaynağı sağlayacak.