6 soruda Tayland-Kamboçya savaşı: İki Asya ülkesinde neler oluyor?

Tayland ile Kamboçya arasında yüzyılı aşkın süredir devam eden sınır anlaşmazlığı, 2025’in son aylarında yeniden sıcak çatışma seviyesine ulaştı.

Yalnızca son bir hafta içinde çok sayıda asker ve sivilin hayatını kaybettiği çatışmalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın ekim ayında Malezya’da imzalattığı ateşkes anlaşmasını fiilen geçersiz kıldı.

Anlaşmazlığın kökleri Fransız kolonisi dönemine dayanıyor. Ancak bölgenin iç siyasi dinamiklerinin de çatışmalarda etkisi var.

Çatışmaların temelinde iki tapınak mı var?

Tayland, Fransız kolonisi olmadı. Ancak Kamboçya 1863 ve 1953 yılları arasında Fransız Hindiçininin bir parçasıydı. Bu dönemde Fransa bölgenin haritalarını çizdi; 1907 sınır haritası bugün Tayland-Kamboçya anlaşmazlığının temelini oluşturuyor.

1907’de Fransa’nın çizdiği sınır haritasındaki belirsizlikler, özellikle "Preah Vihear" ve "Ta Muen Thom" gibi tarihi tapınakların bulunduğu bölgelerde iki ülke arasında ciddi bir egemenlik kavgasına yol açmıştı.

Anlaşmazlık 1962 ve 2011’de Uluslararası Adalet Divanı'na taşındı ama kurumun kararlarına rağmen çözülemedi.

1962'de kurum Preah Vihear tapınağının Kamboçya’ya ait olduğuna karar verdi. Ancak tapınağın etrafındaki arazinin kime ait olduğu net değildi.

2013'teki ek bir kararla tapınağın çevresindeki küçük bir alanın da Kamboçya’ya ait olduğu açıklandı. Fakat bu karar tüm tartışmalı bölgeleri kapsamıyor. Bugünkü tapınak Kamboçya toprağı ama etrafındaki tepeler ve yollar hâlâ tartışmalı.

Ta Muen Thom tapınağının konumu ise daha karmaşık. Tapınak kompleksi tam sınır çizgisinin üzerinde, yani Tayland-Kamboçya sınırının sıfır noktasında.

Tapınağın girişleri ve yolları Tayland’dan geliyor. Ancak uapının mimarisi ve tarihi bağları Kamboçya'nın Khmer dönemine ait. Adalet Divanı bu tapınak hakkında karar vermedi. Bugün bölge bazen Tayland tarafından kontrol ediliyor, bazen de Kamboçya asker gönderiyor; fiili kontrol sık sık değişiyor.

2025'teki son savaş nasıl başladı?

Anlaşmazlık 20. yüzyılın başından beri devam etse de 2025 yılı iki ülke arasında uzun süredir görülmeyen bir gerginlik yarattı. 28 Mayıs’ta bir Kamboçya askerinin ölmesiyle başlayan çatışmalar sonucu Tayland, sınır geçişlerini ağırlaştırdı; Kamboçya ise Tayland dizilerinin yayınını yasakladı, Tayland’dan sebze-meyve, yakıt ve internet hizmeti ithalatını durdurdu.

Temmuz ayında bir Tayland askerinin tartışmalı bölgede mayına basarak ölmesi üzerine de beş gün süren en ağır çatışmalar patlak verdi.

Tayland-Kamboçya çatışmaları zaman çizelgesi Google AI / Euronews Türkçe

Guardian, BBC ve Bangkok Post'un yayınladığı rakamlara göre, 24-28 Temmuz arasındaki savaşta en az 48 kişi hayatını kaybederken, 300 bin kişi evini terk etmek zorunda kaldı.

Tayland F-16 savaş uçaklarıyla hava saldırıları gerçekleştirirken, birçok cephede ağır topçu ve roket saldırıları yaşandı. İki taraf da çatışmaları kendisinin başlatmadığını savunuyor.

Trump’ın ateşkesi neden işe yaramadı?

Çatışmalar temmuz sonunda ABD Başkanı Donald Trump’ın devreye girmesiyle durdu. Trump, iki ülkeye ticaret müzakerelerinden çekilme tehdidi yöneltince Malezya’nın arabuluculuğunda 28 Temmuz’da Putrajaya’da ateşkes anlaşması imzalandı.

Ardından 26 Ekim’de, ASEAN zirvesi sırasında Trump’ın da katıldığı “geliştirilmiş ateşkes” duyuruldu. Hatta Kamboçya yönetimi Trump’ı Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.

Ateşkes anlaşması uyarınca ağır silahların sınır hattından çekilmesi, esir Kamboçya askerleri serbest bırakılması, sınırdaki mayınların temizlenmesi ve ASEAN gözlemcilerinin bölgede görevlendirilmesi kararlaştırıldı.

Ancak o dönemde “ateşkesin temel soruna çözüm getirmediği" yönünde yorumlar da geldi.

10 Kasım’da bir Tayland askerinin mayına basarak ağır yaralanması üzerine Bangkok hükümeti ateşkesi askıya aldı.

Kamboçya ise “yeni mayın döşedikleri” iddiasını reddetti.

12 Kasım’da taraflar yeniden birbirine ateş açtı; Kamboçyalı bir sivil hayatını kaybetti.

Son çatışma dalgası ne zaman başladı?

8 Aralık’ta gerilim yeniden savaşa dönüştü. Tayland ordusu, birliklerinin Ubon Ratchathani bölgesinde Kamboçya ateşine maruz kaldığını duyurdu ve hava saldırıları başlattı.

Kamboçya Savunma Bakanlığı ise ilk saldırının Tayland’dan geldiğini, kendilerinin ateş açmadığını savundu.

8 ve 10 Aralık'taki çatışmalarda 5 Tayland askeri öldü ve 7 Kamboçyalı sivilin hayatını kaybettiği açıklandı. Kamboçya, Tayland’ı “sivillere rastgele ateş açmakla” suçluyor.

Tayland ise 300 bine yakın kişi için tahliye hazırlıkları yapıldığı açıkladı. Tayland ordusu, “Kamboçya’nın askeri kapasitesini uzun vadeli tehdit oluşturmaması için zayıflatmayı hedeflediğini” belirtiyor.

İç siyasetin etkisi ne?

The Telegraph, iç siyasetin çatışmayı derinleştirdiğine işaret ediyor. Buna göre Tayland’da yaklaşan seçimler öncesi hükümet “yumuşak görünmek" istemiyor. Eski Başbakan Paetongtarn Shinawatra’nın görevden alınması Tayland'da milliyetçi söylemleri artırdı.

Benzer şekilde Kamboçya’da da sınır konularında “bir karış toprak vermeme” söyleminin güçlendiği belirtiliyor.

Bölgeye seyahat etmek güvenli mi?

BBC, İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın uyarılarını hatırlatarak, Tayland’a seyahat edenlere Kamboçya sınırının 50 km çevresine gitmeme tavsiyesi verildiğini belirtiyor.

Aynı uyarının Kamboçya tarafından da Tayland sınırına yönelik yapıldığı aktarılıyor.